Britanya İmparatorluğu, dünya tarihindeki en büyük imparatorluktu. Ve bu imparatorluğa "Güneşin Batmadığı İmparatorluk" denmesinin bir sebebi var.

Dünya nüfusunun %23'üne ve var olan tüm toprakların %24'üne hâkim olan bu imparatorluk, dünyanın neredeyse çeyreğini kapsıyordu. Bu da Avrupa'nın köşesindeki küçük bir ada için gözünüze biraz fazla görünüyor olabilir.

Ancak tarih dersi esnasında adı pek hayra yorulmayan Britanya İmparatorluğunun ne olduğunu, nasıl ortaya çıktığını, nasıl düştüğünü ve içinde yaşadığımız dünyayı nasıl değiştirdiğini öğrenmenin zamanı geldi. İngiliz tarihiyle ilgili daha çok şey öğrenip Britanya İmparatorluğunu daha yakından tanımak istiyorsanız doğru yerdesiniz!

En iyi Tarih öğretmenleri müsait
Muhammed furkan
5
5 (14 yorum)
Muhammed furkan
₺300
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Mehmet
5
5 (13 yorum)
Mehmet
₺100
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Kübra çiğdem
5
5 (16 yorum)
Kübra çiğdem
₺300
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Gizem
5
5 (11 yorum)
Gizem
₺100
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Aycan
5
5 (23 yorum)
Aycan
₺250
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
İlke
5
5 (15 yorum)
İlke
₺400
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Eşref
5
5 (14 yorum)
Eşref
₺45
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Rahym
5
5 (25 yorum)
Rahym
₺50
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Muhammed furkan
5
5 (14 yorum)
Muhammed furkan
₺300
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Mehmet
5
5 (13 yorum)
Mehmet
₺100
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Kübra çiğdem
5
5 (16 yorum)
Kübra çiğdem
₺300
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Gizem
5
5 (11 yorum)
Gizem
₺100
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Aycan
5
5 (23 yorum)
Aycan
₺250
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
İlke
5
5 (15 yorum)
İlke
₺400
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Eşref
5
5 (14 yorum)
Eşref
₺45
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Rahym
5
5 (25 yorum)
Rahym
₺50
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Başlayın

Britanya İmparatorluğu Tarihi ve Hükmettiği Ülkeler

Tarihçiler Britanya İmparatorluğunu genelde ikiye ayırır: Birinci Britanya İmparatorluğu ve İkinci Britanya İmparatorluğu.

Birincisi, 16. yüzyılın başındaki "Yeni Dünya"daki ilk kolonilerden 1783'te bir sömürge bölgesi olan ABD'nin kaybedilmesine kadarki tarihi kapsar. İkincide ise Britanya'nın daha çok Pasifik'e odaklandığını ve Hindistan, Avustralya ve Yeni Zelanda'da kazandığı toprakları görürüz. Bu dönemde Britanya Afrika'da da büyük topraklara sahipti.

Ancak her şey 20. yüzyılda sona erdi. Bazı tarihçiler buna imparatorluktaki bağımsızlık hareketlerinin başlamasına yol açan İkinci Dünya Savaşı'nın sebep olduğunu söylüyor. Bazıları ise imparatorluğun 1997'de Hong Kong'un Çin'e geri verilmesiyle son bulduğunu düşünüyor.

1886 yılında Britanya krallığı toprakları
Britanya İmparatorluğunun 1886 yılında sahip olduğu topraklar. | Kaynak: Visualhunt

İngiliz İmparatorluğunun Kökenleri

Britanya'daki hükûmet faaliyetleri 16. yüzyılın sonlarında İspanyollar ve Portekizliler Yeni Dünya'da keşiflere başlayıp bu keşiflerden prestij ve servet kazanınca başladı. Avrupa'daki diğer önemli güçler -Fransa, Hollanda ve İngiltere de dâhil olmak üzere- bu keşiflerde yer almak istedi.

Mesela İngiltere'de Elizabeth, Amerika kıtasında keşifler yaptırdı ve İspanyollarla deniz savaşlarına devam etti. Walter Raleigh ve Francis Drake, korsanlık işine girdiler, İspanyol keşiflerinin ganimetlerini yağmaladılar ve kendi kolonilerini kurmaya çalıştılar.

Elizabeth'in saltanatının son yıllarında yani 1601'de Britanya birçok denemenin sonunda İrlanda'yı fethetti. Bu da Protestan İngilizleri ve İskoçları Katolik adaya yerleştirme sürecini başlattı.

I. James'in hükümdarlığının başlarında İngiltere Krallığı İspanya ile bir anlaşma imzaladı. Böylece Britanya, İberyalı rakiplerine saldırmayacaktı ve Kuzey Amerika ve Karayipler'de sömürgeler kuracaktı. 

Koloniler kurulduktan sonra İngilizler, kendi gemilerinden başka tüm gemilerin giriş çıkışını yasakladı. Bu tecrit politikasıyla Britanya Krallığı topraklardan elde edilen tüm kârın kendisine kalmasını istedi. Ancak tabii ki rakipleri bu durumdan pek memnun kalmadı. İngilizler sonrasında Hollanda'yla yaptığı deniz savaşlarını kaybetti ve böylece mutlak hâkimiyeti sona ermeye başladı. İngilizler 1665'te Hollanda'yla girdikleri savaşta New York da dâhil olmak üzere Hollanda topraklarının bir kısmını ele geçirdi. Ancak 1688'deki Muhteşem Devrim'de iki ülke ateşkes imzaladı.

İngiltere 1757'de ise sahip oldukları en değerli bölgenin, Hindistan'ın kontrolünü ele geçirdi.

Francis Drake'in Britanya Krallığı tarihindeki rolü
Francis Drake, Britanya İmparatorluğunun ilk yıllarında büyük rol oynayan bir korsandı. | Kaynak: Visualhunt
En iyi Tarih öğretmenleri müsait
Muhammed furkan
5
5 (14 yorum)
Muhammed furkan
₺300
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Mehmet
5
5 (13 yorum)
Mehmet
₺100
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Kübra çiğdem
5
5 (16 yorum)
Kübra çiğdem
₺300
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Gizem
5
5 (11 yorum)
Gizem
₺100
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Aycan
5
5 (23 yorum)
Aycan
₺250
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
İlke
5
5 (15 yorum)
İlke
₺400
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Eşref
5
5 (14 yorum)
Eşref
₺45
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Rahym
5
5 (25 yorum)
Rahym
₺50
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Muhammed furkan
5
5 (14 yorum)
Muhammed furkan
₺300
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Mehmet
5
5 (13 yorum)
Mehmet
₺100
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Kübra çiğdem
5
5 (16 yorum)
Kübra çiğdem
₺300
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Gizem
5
5 (11 yorum)
Gizem
₺100
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Aycan
5
5 (23 yorum)
Aycan
₺250
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
İlke
5
5 (15 yorum)
İlke
₺400
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Eşref
5
5 (14 yorum)
Eşref
₺45
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Rahym
5
5 (25 yorum)
Rahym
₺50
/saat
Gift icon
İlk ders ücretsiz!
Başlayın

Britanya İmparatorluğunun Zirvesi

Britanya İmparatorluğu, 1815 ve 1914 yılları arasında zirveye ulaştı. Bu yüzyıla "Britanya Yüzyılı" deniyor. Britanya İmparatorluğu en geniş sınırları gördü. Bu da Amerika'nın bağımsızlığından sonraki dönemdi. Ancak yine de Britanya hiç olmadığı kadar çok toprağa sahipti. Çünkü bu bağımsızlık, İngilizlerin Pasifik ve Doğu Asya'ya ilerlemesine yol açtı.

Moğol ve Roma İmparatorluğunda gördüğümüz gibi, İngilizlerin baskın egemenliği nedeniyle Pax Britannica, yani İngiliz Barışı ortaya çıktı. Bu da Britanya'nın toprakları arasındaki barışı niteliyordu. İmparatorluk toprak kazandıkça ticaret de gelişti.

Donanma

Rus İmparatorluğu, Moğol İmparatorluğu ve Qing Hanedanlığı gibi diğer büyük imparatorlukların aksine okyanuslar Britanya İmparatorluğunun işini kolaylaştırıyordu. İngiliz Donanması gelmiş geçmiş en büyük donanmaydı ve yaptığı fetihlerle imparatorluğa bol bol toprak kazandırıyordu. Ünlü "Britannia Rules the Waves" (Britanya Dalgaları Yönetiyor) şarkısı da buradan geliyor.

Ticaret

Kolonilerin büyük bir çoğunluğu kaynakları, sanayileri, sahip oldukları insan gücü açısından İngiltere için büyük önem arz ediyordu. Ayrıca bazı koloniler de küresel ticaret yollarını kolaylaştırmak için kurulmuştu. Hatta çoğu ticari kuruluşlar emperyalizmin itici güçlerinin başında geliyordu.

Mesela Doğu Hindistan Şirketi Hindistan'da donanmanın yardımıyla koloni kurarken Cape Şirketi Güney Afrika'daki Hollandalılarla savaştı. Çünkü "Cape", Pasifik'ten Atlantik'e giden yolda bir durak görevi görüyordu. Özel ticaret ile hükûmet gücünün kesişmesinin en güzel örneği, Güney Afrika'nın başbakanı olan ve Rodos'a adını veren, bir iş adamı, madenci ve elmas tüccarı olan Cecil Rhodes'tu.

Sanayi Devrimi

19. yüzyıl boyunca sanayideki gelişmelerle İngiltere "dünyanın atölyesi" hâline geldi. Ticareti tüm dünyaya hâkim oldu ve ürettiği ürünler her yere yayıldı. Çünkü bu ürünlerin maliyeti hızlı ve ucuz oluyordu. İngiliz Donanması ve ülkedeki sanayi devrimi sayesinde dağıtım da kolaydı.

Bu gelişmeyi mümkün kılan zenginlik ve kaynaklar ise genelde Hint tekstil sanayisi gibi kolonilerden geliyordu. 

Çatışma ve Tartışmalar

Britanya İmparatorluğunun yönetim şekli hem bu topraklarda yaşayan yerli halk hem de sınırları içerisindeki sömürgeciler tarafından pek iyi karşılanmadı. Kölelik ise belki de en tartışmalı konuydu.

Amerikan Bağımsızlık Savaşı

Amerikan Bağımsızlık Savaşı (1775-1783), kolonilerin hoşnutsuzluğunun imparatorluk için büyük bir sorun teşkil ettiğinin bir göstergesiydi. Bu savaş sonunda en son ABD ismini alan On Üç Koloni İngiltere'den bağımsız olmayı başardı. Savaş sırasında bu koloniler, bölgedeki mülklerini korumak ve İngiliz hâkimiyetini bozmak isteyen Fransa ile ittifak kurdu.

Devrimi tetikleyen ise vergilerdi. Kolonilerin İngiltere'ye vergi ödemesi gerekiyordu ancak parlamentoda temsil edilmiyorlardı. Bu noktada sorun demokrasiydi.

Kölelik ve Irkçılık

Hindistan'da olduğu gibi yerli nüfusun sömürgeciler tarafından yok edilmediği noktalarda Britanya Krallığı kontrolü sağlamak için üst sınıfları kullanıyordu.

Ancak imparatorluğun ırkçılığının en büyük göstergesi Kraliyet Afrika Şirketi'ydi. Bu şirket 1672'de köleleri Afrika'dan Karayipler'e götürmek için kuruldu. Şirket başta tarlalarda çalıştırmak üzere 1807 yılına kadar Atlantik'ten yaklaşık 3,5 milyon köle taşıdı.

Dünya Savaşları ve Britanya İmparatorluğunun Düşüşü

Dünya Savaşları

Sonunda tüm imparatorluklar gibi İngiltere İmparatorluğu da 20. yüzyılda gerilemeye başladı. Her iki dünya savaşını da kazanan İngiltere büyük ölçüde zayıfladı ve mali sıkıntılara girdi. Almanya'nın yükselişi ve Osmanlı İmparatorluğunun Rus İmparatorluğuyla savaşmasıyla Birinci Dünya Savaşı emperyalist bir savaş olmuştu.

II. Dünya Savaşı ise gerçek bir dünya savaşıydı. Emperyalist ülkeler sömürgelerden destek bekliyordu. II. Dünya Savaşı sırasında uzak doğuda Japonya, İngiliz topraklarını işgal etmiş ve Britanya İmparatorluğuna hâkimiyetinin mutlak olmadığını göstermiştir. Japonlar ayrıca İngiliz kontrolü altındaki topraklarda İngiliz karşıtı düşünceler yaymıştı.

Bağımsızlık Hareketleri ve Sömürgecilik

İki savaştan sonra İngiliz hükûmetinin zayıflaması ve dünya genelinde milliyetçiliğin yayılmasıyla birlikte 20. yüzyılda hem ülke içinde hem ülke dışında sıkıntılar baş göstermeye başladı.

Milliyetçi Mahatma Gandhi liderliğinde büyük ve barışçıl bir isyanın ardından 1947'de Clement Attlee hükûmeti Hindistan'ın bağımsızlığına imzasını attı. Britanya'nın en büyük toprağını kaybetmesi de 20 yıl sürecek olan bağımsızlık hareketlerine yol açtı.

Britanya krallığı içindeki bağımsızlık hareketleri ve Hindistan'ın bağımsız oluşu
Mahatma Gandhi sayesinde 1947 yılında Hindistan bağımsızlığını kazandı. | Kaynak: Visualhunt

İngilizler, Yahudilerin bağımsızlık taleplerinin ardından 1948'de Filistin'den çekildi ve kısa bir süre sonra İsrail devleti kuruldu. Daha sonra 1956'da ABD yardım etmeyi reddedince utançla sonuçlanan Süveyş krizinde Britanya'nın artık eski gücünde olmadığı görüldü.

İngiltere, Fransızların Afrika Cezayir'de yaşadıklarını yaşamak, yani uzun ve acımasız bir bağımsızlık savaşına girmek istemedi. İngiltere sömürgeciliğe barış çerçevesinde bir son verdi ve 60'lı yıllarda yaklaşık 0tuz Afrika bölgesine bağımsızlığını verdi. Sadece Rodos (80'lere kadar) kendi kendini yönetme şartıyla imparatorluğun bir parçası olarak kaldı.

İngiliz İmparatorluğunun sonu, İngiltere'nin Hong Kong'u Çin'e geri verdiği 1997 yılı olarak kabul edilir.

Günümüzde Britanya İmparatorluğu

Tartışmalı Bir Miras

Bugünlerde İngiltere'nin hükûmet geçmişi biraz tartışmalı. Bazıları geçmişi gururla yad ederken bazılarıysa geçmişi ırkçılıkla ilgili sorunlar ve farklı etnik ve siyasi kimliklerin hâkimiyetiyle tanımlıyor.

Sömürgecilikte aslında kaynakların yağmalanması ve kontrolünü haklı çıkarmak için ırkçılık bahane ediliyordu. Eleştirmenler İngiltere'nin servetini diğer ülkelerin fakirleşmesiyle elde ettiğine dikkat çekiyor.

Günümüzde birçok insanın İngilizce konuştuğuna bakarsak Britanya İmparatorluğunun dünyadaki önemini görebiliyoruz. İngiliz Milletler Topluluğu da bu imparatorluğun başka bir mirası. Bu topluluk daha önce İngiliz kolonisi olan 53 devletten oluşuyor.

Tarihteki büyük imparatorluklar hakkında daha çok bilgi edinmek için diğer makalelerimizi de okuyun. Hem böylece tarih bilginizi geliştirip güncel olaylarla da bağlantı kurabilirsiniz. Daha hızlı ve ayrıntılı bir şekilde öğrenmeniz için 9.sınıf tarih dersi  konularını içeren dersler alabilirsiniz.

Bu yazıyı beğendiniz mi? Puanlayın!

4,13 (8 puanlama)
Loading...

Seda

Spor yapmayı, film izlemeyi seven; farklı bir kültürü keşfederken ilk yemeklerini deneyen bir çevirmenim.